Programma 2: Leefomgeving en Veiligheid

Het programma Leefomgeving en Veiligheid richt zich op aangename, geborgen en veilige buurten en dorpen. Daar waar het goed toeven is doordat buren prettig met elkaar samenleven en geen overlast veroorzaken, inwoners gezond zijn en niet in aanraking komen met onveilige en ongewenste situaties. Maar ook waar architectuur, inrichting van de openbare ruimte en het onderhoud zorgen voor een buurt en dorp waar het fijn wonen, werken en verblijven is.

We zetten in op een buitenruimte met verblijfskwaliteit door goede inrichting en beheer. Inwoners zetten zich hier in steeds grotere mate voor in door mee te helpen in het maken van een mooiere buurt en het onderhouden ervan. Door dit zoveel mogelijk in gezamenlijkheid te doen, worden sociale structuren sterker en dit vergroot de betrokkenheid bij de buurt. Met deze bijdrage van inwoners en ondernemers zetten we alles op alles om in 2050 een klimaatbestendige gemeente te zijn waarin hittestress en wateroverlast zijn teruggedrongen.
De gevolgen van klimaatverandering raken ook de biodiversiteit. Klimaatverandering, verandering van landgebruik en versnippering van leefgebieden van planten en dieren zijn belangrijke oorzaken. Al decennia neemt wereldwijd de biodiversiteit af. Dat merken we ook in onze leefomgeving. Met andere beheersmaatregelen versterken we de biodiversiteit. De GES (gemeentelijke ecologische structuur) is onze kraamkamer en zorgt voor een robuust netwerk waarbinnen planten en dieren kunnen verblijven en verplaatsen.

Al deze aspecten dragen bij aan de leefkwaliteit zoals deze door inwoners wordt ervaren. Daarin speelt ook het niveau van het beheer en onderhoud van de openbare ruimte een belangrijke rol. Met het regulier en groot onderhoud (onderhoud van wegen, openbare verlichting, bruggen, groen en speelplekken, waar nodig vervangen van versleten voorzieningen) waarborgen we een goed en veilig gebruik van voorzieningen in de openbare ruimte en zorgen we ervoor dat de vastgestelde beheerniveaus worden behaald. Maar beheer biedt ook veel kansen om bij te dragen aan de belangrijke maatschappelijke en gemeentelijke opgaven. We hebben daarom een nieuwe beheerstrategie ontwikkeld:  ‘Sturen op Waarden in Groningen’ (SWING) waarmee we invulling geven aan waardengestuurd beheer.
Beheer waarmee bijvoorbeeld de biodiversiteit wordt versterkt, minder fossiele brandstoffen en energie worden gebruikt, dierenwelzijn goed wordt geborgd en de inrichting van de openbare ruimte groener, gezonder en klimaatbestendiger wordt.
Het klimaatbestendig maken van de leefomgeving is een belangrijk onderdeel. Bijdragen aan het oplossen van urgente wateroverlastsituaties is ook een belangrijk aandachtspunt.
Vanuit het Programma water en riolering zetten we, naast de instandhouding van een doelmatig (afval)watersysteem, nadrukkelijk in op maatregelen waarmee we de openbare ruimte aanpassen aan het veranderende klimaat.

Het landelijk gebied in de gemeente Groningen is een gebied waar wordt gewoond en gewerkt. Tevens is het een groot uitloopgebied voor de dorpen en de stad Groningen en een belangrijk leefgebied voor verschillende planten- en diersoorten. In het landelijk gebied komen veel opgaven samen, zoals het verbeteren van de biodiversiteit, het zorgen voor een duurzame drinkwatervoorziening en een goede kwaliteit van oppervlakte- en grondwater. We koesteren en versterken de rijke contrasten in het landschap en werken samen met onze stakeholders aan een duurzaam, leefbaar en toekomstbestendig landschap met een passend landgebruik.

Het programma Leefomgeving en Veiligheid richt zich ook op een verantwoord gebruik van de schaarse grondstoffenstromen die in Groningen vrij komen. Wij analyseren stelselmatig de hele grondstoffenstromenketen en richten onze inspanningen op die plekken waar ze het meeste rendement opleveren. Inwoners, lokale partijen, kennisinstellingen en bedrijven hebben een belangrijke rol bij het realiseren van de doelen. We focussen op facilitering, communicatie en dialoog zodat in gezamenlijkheid wordt bijgedragen aan het bevorderen van een circulaire economie. Daarnaast zetten we aanbestedingen in om hergebruik te stimuleren. We denken dat dit kan leiden tot het verder brengen van kansrijke productinnovaties en nieuwe vormen van bedrijvigheid en werkgelegenheid. Juist mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen baat hebben van deze werkgelegenheid om een betekenisvolle rol in de samenleving te spelen.

We investeren flink in onze leefomgeving en de aantrekkingskracht van onze gemeente. Overal wordt gebouwd aan de groei van Groningen. Om in vrijheid te kunnen wonen, werken en leven vormt een veilig Groningen de basis. We willen dat iedereen zich in Groningen thuis voelt. In deze context werken we aan sociale veiligheid; de veiligheid rond sociale relaties en activiteiten, het ondersteunen van veilig samenleven met aandacht voor uitdagingen die zowel 'online' als 'offline' voor ons liggen. Dat doen we zowel lokaal als regionaal. Denk hierbij aan opgaven rond ondermijning, jeugd(overlast), zorg en veiligheid en veilige en leefbare wijken.

Het organiseren van lokale veiligheid is complex. Onze missie om een aantrekkelijk en leefbaar Groningen te realiseren, kunnen we alleen samen met inwoners, politie, handhavers jongerenwerkers en vele andere partijen realiseren. Als gemeente treden we hierin op als regisseur en bevorderen we de samenwerking en afstemming met onze partners.  Samen werken we aan een sterke sociale structuur die bijdraagt aan veilige buurten en dorpen. We hebben aandacht voor inwoners of jeugdigen die in een moeilijke (persoonlijke) situatie verkeren en niet beschikken over een sociaal netwerk of professionele hulp nodig hebben. Dit doen we door ons te focussen op een goede balans tussen preventie en repressie.

De nadruk van onze aanpak ligt op preventie, maar als repressie nodig is, dan zetten we daar ook mensen en instrumenten voor in. Deze begroting is een richtlijn die ons tegelijkertijd ruimte biedt om in de toekomst snel in te spelen op een veranderende wereld.

Deelprogramma's

Het programma leefomgeving en Veiligheid bestaat uit de volgende deelprogramma's:

• Kwaliteit leefomgeving
• Veiligheid
  

Financieel overzicht lasten en baten

Een toelichting op deze cijfers kunt u vinden in het onderdeel ‘Financiële toelichtingen begroting 2026’ opgenomen onder elk deelprogramma.

In het hoofdstuk financiële positie zijn aanvullend nog de volgende overzichten en toelichtingen opgenomen:

• In het Financieel meerjarenbeeld staat een totaaloverzicht van en toelichting op de intensiveringen en dekkingsbronnen uit voorgaande jaarschijven;
• In de Intensiveringen 2026-2029 staat een totaaloverzicht van en toelichting op alle intensiveringen 2026;
• In de Dekkingsbronnen 2026-2029 staat een totaaloverzicht van en toelichting op alle dekkingsbronnen.

Paragraaf 3: Weerstandsvermogen en risicobeheersing geeft een totaaloverzicht van en een toelichting op de (financiële) risico’s.

Paragraaf 6 : Verbonden partijen geeft de inhoudelijke en financiële toelichting op de verbonden partijen.