Paragraaf 6: Verbonden partijen

Algemeen
In september 2024 heeft de Rekenkamer Groningen het rapport ‘Raad aan de kant bij taak op afstand’ opgeleverd. Het betreft een onderzoek naar de afspraken over de gemeentelijke vennootschappen en hoe dat in de praktijk werkt. Daarbij zijn vier vennootschappen nader bekeken. Het onderzoek is daarmee specifiek gericht op de privaatrechtelijke verbonden partijen en niet op de publiekrechtelijke verbonden partijen.

De Rekenkamer heeft geconcludeerd dat de kadernota uit 2015 (geactualiseerd in 2019) door de wijze van inrichting van de control, de aandacht voor governance en de informatiepositie van de raad, een goede basis vormt voor het oprichten van een vennootschap en de informatievoorziening in de fase daarna aan de raad. Op basis van de conclusies, is de rekenkamer Groningen met diverse aanbevelingen gekomen (algemeen, aangaan nieuwe vennootschappen, sturing ten aanzien van bestaande vennootschappen, informatievoorziening aan de raad en sturing door de raad).
Het onderzoeksrapport en de reactie van het college hierop zijn besproken in een bijeenkomst van de raad op 5 september 2024.

Naar aanleiding van het rapport is afgesproken om een tijdelijke klankbordgroep in te stellen vanuit de gemeenteraad om de aanbevelingen uit het Rekenkameronderzoek te borgen in de nieuwe (herziene) kadernota verbonden partijen. Met de klankbordgroep is besproken op welke wijze de aanbevelingen uit het Rekenkamerrapport konden worden meegenomen in de kadernota verbonden partijen. De nieuwe kadernota is vastgesteld door de raad op 7 mei 2025.

In de nieuwe kadernota verbonden partijen zijn onder andere de volgende wijzigingen verwerkt:
- Er wordt onderscheid gemaakt tussen verbonden partijen met een regulier en een verhoogd risicoprofiel. Voor de verbonden partijen met een verhoogd risicoprofiel, betekent dit dat er extra aandacht is voor governance en risico’s.

- Het aangaan van een nieuwe verbonden partij is in twee fasen opgesplitst. In fase 1 wordt het doel en de samenwerkingsvorm ingevuld aan de hand van een beslisboom. In fase 2 wordt de governance en de besluitvorming uitgewerkt.
- Er is meer aandacht voor het onderscheid tussen publiek- en privaatrechtelijke verbonden partijen. In de kadernota zijn specifieke aandachtspunten opgenomen voor privaatrechtelijke verbonden partijen.

Nieuwe/aangepaste verbonden partijen
De gemeenschappelijke regeling PG&Z is met ingang van 2025 gesplitst in de gemeenschappelijke regeling GGD Groningen en de Centrumregeling jeugdregio Groningen. Voor de gemeenschappelijke regeling GGD Groningen zijn de bevoegdheden in essentie niet gewijzigd. Voor de regionale jeugdzorgtaken is een Centrumregeling opgesteld, waarmee de bestuurlijke legitimatie beter wordt geborgd, taakvelden waarop regionaal wordt samengewerkt zijn vastgelegd en de juridische basis voor subsidie- en garantieverlening is verbeterd. De gemeente Groningen is aangewezen als Centrumgemeente, de overige 9 gemeenten hebben mandaat verleend. De regionale inkooporganisatie jeugdhulp (RIGG) is een directie van de gemeente Groningen geworden.  

Het voornemen is om GMF Stad BV om te vormen tot het gemeentelijk ontwikkelingsbedrijf, dat gericht is op het verwerven, (her)ontwikkelen en exploiteren van commercieel vastgoed waarmee maatschappelijk impact gecreëerd kan worden. Het gemeentelijk ontwikkelbedrijf zal vooral bij kunnen dragen aan een goede functiemix voor de binnenstad, de levendigheid en het voorzieningenniveau van gebiedsontwikkelingen, het bieden van een passende werkplek voor de creatieve sector en startende ondernemers en het creëren/vernieuwen van toekomstbestendige werklocaties. Ook in het kader van monumentenzorg en het tegengaan van ondermijning zal het gemeentelijk ontwikkelingsbedrijf een rol spelen.

Onder voorbehoud van besluitvorming door de aandeelhouders van Waterbedrijf Groningen op 25 september 2025 worden de aandelen van Waterbedrijf Groningen in Warmtestad BV voor 10,0 miljoen euro overgenomen door de gemeente Groningen.

Verbonden partijen in liquidatie of afbouw
In verband met de verkoop van Essent zijn een aantal zogeheten Special Purpose Vennootschappen opgericht om resterende nog af te wikkelen rechten en verplichtingen in onder te brengen. CSV Amsterdam BV (CSV) was de laatste die nog bestond om, in overleg met de Aandeelhoudersommissie, de gerechtelijke procedure te voeren tegen de Belastingdienst ten aanzien van een naheffingsaanslag afvalstoffenbelasting. Eind 2024 heeft de Rechtbank uitspraak gedaan en de Belastingdienst in het ongelijk gesteld. De Belastingdienst heeft geen beroep ingesteld. Na de afronding van de gerechtelijke procedure in 2025 zijn de resterende liquide middelen uitgekeerd aan de aandeelhouders en is de vennootschap opgeheven.

De Stichting Industrie- en Handelsgebouwen Groningen (SIG) heeft als enige resterende doel de afwikkeling van de vordering op de failliete boedel van de TCN-Groep. Na finale afwikkeling daarvan zal de stichting worden opgeheven.

In verband met de afronding van de gebiedsontwikkeling Haren Noord zijn de rechtspersonen GEM Haren Noord CV (waarin de grondexploitatie was ondergebracht) en GEM Haren Noord Beheer BV (die de directievoering verzorgde) geliquideerd in november 2024. Wij verwachten de liquidatie van de tussenliggende rechtspersonen Dilgt Hemmen Essen BV en Stichting Commanditair Kapitaal Haren Noord, via welke de gemeente zijn belangen hield in GEM Haren Noord, in 2025.

Door de te geringe schaalgrootte hebben de aandeelhouders moeten concluderen dat GMF NV niet levensvatbaar meer was. De monumenten gelegen in de gemeente Groningen zijn in 2023 door de gemeente overgenomen, evenals de gerelateerde schulden en de rechtspersonen GMF Stad BV, GMF Watertoren BV en GMF Prinsenhof BV. In 2024 is het bezit van GMF NV buiten de gemeente Groningen afgestoten en is de rechtspersoon opgeheven.

In verband met de overdracht van de watertoren Noord aan de Noorderbinnensingel door GMF Watertoren BV aan de gemeente, kan GMF Watertoren BV, na afwikkeling van de resterende verplichtingen (waarvoor een voorziening is gevormd), in 2025 worden opgeheven.

Op basis van afspraken uit 2015 kon het pand stadsschouwburg voor 1 euro worden terug geleverd door GMF Stadsschouwburg BV aan de gemeente. De rechtspersoon GMF Stadsschouwburg BV dient daarom geen doel meer en zal, na afwikkeling van resterende rechten en plichten in 2025 worden opgeheven.

Eerder zijn we gestart met een globale verkenning van mogelijke toekomstscenario’s voor het Meerschap Paterswolde. Dit naar aanleiding van de gemeentelijke herindeling.  In verband met de ontwikkelingen in de begroting van het Meerschap is het naar onze mening op korte termijn nodig keuzes te maken over de gewenste organisatorische inbedding en de daarmee samenhangende consequenties verder in beeld te brengen.

Stichting Ondernemerstrefpunt Groningen (OTP) heeft vanwege afnemend draagvlak bij haar stakeholders besloten de stichting te ontbinden . De planning is dat dit in 2025 zal worden uitgevoerd.