Paragraaf 2: Klimaat

Warmtetransitie Gebouwde Omgeving

Vanuit het klimaatakkoord heeft de gemeente de regie gekregen over de warmtetransitie van de gebouwde omgeving. Hieronder verstaan we alle woningen en utiliteitsgebouwen zoals kantoren, winkels, maatschappelijk vastgoed en (niet-industriële) bedrijfspanden. Zoals eerder beschreven stellen we voor de gebouwde omgeving een Omgevingsprogramma Warmte op.

Toelichting en bron:

Wijkenergieaanpak

Eind 2024 hebben wij u geïnformeerd over de voortgang van de wijkenergieaanpak ( Voortgang wijkenenergieaanpak en omgevingsprogramma warmte, Gemeente Groningen ).
Zoals aangegeven spreken we van een wijkenergieaanpak als een hele wijk integraal wordt verduurzaamd en aardgasvrij of aardgasvrij-ready wordt gemaakt. Verderop gaan we in op de gebiedsgerichte aanpak die zich voornamelijk richt op de isolatie-aanpak van woningen. In beide gevallen werken we veelal nauw samen met het wijkvernieuwingsteam zodat we het verduurzamen van woningen en gebouwen ook met andere opgaven kunnen combineren.

Wat gaan we doen in 2026?

• We gaan verder in de wijken waar we al bezig zijn en maken voor deze wijken een wijkenergieplan. (Noordwest & wijkvernieuwingswijken). In Noordwest wordt het warmtenet verder uitgerold.
• Samen met WarmteStad en Grunneger Power rollen we de ontwikkelde aanpak uit om grondgebonden woningen aan te gaan sluiten op het warmtenet.
• We krijgen steeds meer zicht op de planningen van de verschillende opgaven zodat we ook steeds beter in staat zijn om de verschillende opgaven in de wijken te combineren. Dit geldt niet alleen voor onze eigen organisatie inclusief WarmteStad maar ook voor de planningen van de netbeheerder en de woningbouwcorporaties.
• Met de komst van de extra middelen vanuit Nij Begun maatregelen 28 en 29 om woningen te isoleren verwachten we ook in onze wijkenergie-aanpak een versnelling te kunnen realiseren.
• Omdat er veel gebeurt in de wijken waar we bezig zijn zullen we ook in 2026 een jaarlijkse voortgangsrapportage van de wijkenergieaanpak opstellen.
  

Fonds Energietransitie

We vinden het belangrijk dat iedereen in onze gemeente mee kan doen met de energietransitie. In al onze aanpakken houden we hier rekening mee. Ter ondersteuning is het Fonds Energietransitie ingesteld. Vanuit dit fonds zijn aanvullende financiële instrumenten beschikbaar om het voor iedere inwoner mogelijk te maken hun woning te verduurzamen. In de rapportage voortgang aanpak eerlijke energietransitie en energiearmoede hebben we u over de laatst stand van zaken geïnformeerd.

Transitie huishoudens

Gebiedsaanpak (isolatieaanpak)

Nij Begun maatregel 29
De subsidieregeling voor isolatie en ventilatie in de provincie Groningen en Noord-Drenthe (Nij Begun maatregel 29) is begin juni in werking getreden. De regeling ging eerst open voor woningeigenaren die onder de terugwerkende kracht vallen. Vanaf 2 september kunnen woningeigenaren die nog moeten starten met isoleren en ventileren hiervoor subsidie aanvragen. Voor de isolatieaanpak is 1,65 miljard euro beschikbaar. In januari 2025 hebben wij u over de hoofdlijnen van de regeling geïnformeerd .

In het isolatieprogramma Nij Begun zijn 4 programmalijnen verder uitgewerkt:

1. de ontzorging en ondersteuningsaanpak inwoners;
2. de subsidieregeling, de financieringsstromen en uitvoeringsmiddelen;
3. de capaciteit in de markt en het opschalingspotentieel;
4. de proef voor het combineren isoleren en versterken.
   

Wat gaan wij doen in 2026?
Binnen onze gemeentelijke aanpak maken wij onderscheid in wijkaanpak, doelgroepen aanpak en individuele aanpak.

• We komen voor alle wijkvernieuwingswijken met een integrale isolatie aanpak. Deze is gebaseerd op maximale ontzorging van de betreffende woningbezitters. We starten met de woningbezitters in de Noordwestelijke wijken (warmtenetwijken). Zij krijgen de komende tijd een aanbod om hun gehele woning te laten (na)isoleren. Dit is inclusief een verbeterde ventilatie en met aandacht voor biobased isolatiemateriaal;
• De doelgroep van woningbezitters met energiearmoede (tot 140 % sociaal minimum) heeft eveneens onze speciale aandacht (zie ook Aanpak Energiearmoede hieronder);
• Wij verwachten dat veel van onze koopwoningbezitters het isoleren van hun woning zelf kunnen organiseren. Bij vragen (digitaal, telefonisch, mondeling) hebben wij een helpdesk en fysiek loket die bewoners verder kan helpen;
• Naast de beschikbare subsidies vanuit maatregel 29 Nij Begun stapelen wij, waar mogelijk, ook de beschikbare subsidies vanuit de Lokale Aanpak Isolatie, eventuele energie-armoede budgetten en in bepaalde wijken de subsidies vanuit het Volkshuisvestingsfonds (VHF). Uiteraard wordt ook gekeken naar aanwezige landelijke subsidies zoals bijvoorbeeld ISDE (particulier) en SVVE (VvE);
• In 2025 hebben wij een projectorganisatie opgezet (uitvoeringprogramma isoleren) die bovenstaande maximaal kan faciliteren. Met het bedrijfsbureau binnen dit programma willen ervoor zorgen dat in principe elke huiseigenaar mee kan doen in de isolatieaanpak. Ons bedrijfsbureau heeft bijvoorbeeld financiële adviseurs beschikbaar die bewoners geheel door het traject van financiering inclusief noodzakelijke leningen kunnen begeleiden.
  

Doelgroepen aanpak

Aanpak energiearmoede
In november 2022 is de Aanpak Energiearmoede naar uw raad gestuurd. Voor de uitvoering van deze aanpak is een budget van 12,1 mln euro beschikbaar gesteld via de Specifieke Uitkering regeling Energiearmoede. De looptijd van deze regeling is inmiddels verlengd van 2025 tot eind 2027. In juli 2024 hebben we een voortgangsrapportage naar uw raad gestuurd.

Wat gaan we in 2026 doen?

• In 2026 gaan we door met het inzetten van energiecoaches en -adviseurs en zullen we kleine maatregelen uitdelen en plaatsen. Aanvullend is de landelijke stichting FIXbrigade, met een subsidie vanuit de gemeente, actief in Groningen. Zij werken samen met studenten van het Alfa college om inwoners te ondersteunen bij het verduurzamen van hun woning.
• In 2026 gaan we, als onderdeel van de aanpak kleine maatregelen, door met het waterzijdig inregelen van CV ketels. Onze CV-dokters zorgen dat de CV ketel zo wordt ingeregeld dat warm water gelijkmatig verdeeld wordt over alle radiatoren. Dit zorgt voor meer comfort en voor energiebesparing. We werken samen met woningcorporaties aan een gezamenlijke aanbesteding om dit ook te gaan doen voor huurwoningen.
  

VvE-desk
Ongeveer 40% van de huishoudens in onze gemeente zit in een VvE (Vereniging van eigenaren). De afgelopen jaren hebben wij onze aanpak voor 'verduurzaming' van VvE's verder ontwikkeld. In het kader van het uitvoeren van maatregel 29 (isoleren, Nij Begun) hebben wij een VvE-loket opgezet die ook voor de regio is. De focus in onze aanpak ligt vooral in Noordwest (Paddepoel, Selwerd, Vinkhuizen). Met de opgedane ervaringen gaan we de komende tijd aan de slag met het ontwikkelen van een aantal ondersteunende tools voor verschillende soorten VvE’s.

Wat gaan we in 2026 doen?

• Er zijn veel kleine VvE's, waarvan sommige niet weten dat ze moeten voldoen aan de regelgeving voor VvE's. Vanuit het loket komt ondersteuning om deze VvE’s beter te organiseren zodat daarna eventueel achterstallig onderhoud, het maken van meerjaren onderhoudsprogramma en het uitvoeren van de isolatieopgave kan worden opgepakt. Vanuit de VvE-desk worden 'tools' ontwikkeld om deze aanpak eenvoudiger en minder complex te maken.
• We ontwikkelen handleidingen voor aanpak van VvE's per gebouwtype. Daarmee kan een VvE binnen bepaalde gebouwtypes zelf haar uitvoeringsprogramma bepalen en meer te weten komen van noodzakelijke inzet adviseurs, financiering en te verkrijgen subsidies.
  

Woningcorporaties
Met de woningcorporaties wordt samengewerkt om ook de huurders te voorzien van kleine energiebesparende maatregelen en de centrale verwarming waterzijdig in te regelen. Om de corporatieve woningvoorraad te verduurzamen werden de ambities hiervoor tot nu toe vastgelegd in een vijfjarig ambitiekader en jaarlijkse prestatieafspraken.

Wat gaan we doen in 2026?

• Vanaf 2026 zetten we de stap naar meerjarige prestatieafspraken voor de periode 2026-2030. De onderwerpen op het gebied van verduurzaming zijn:   

• Verduurzaming
• Duurzame nieuwbouw
• Inzet van duurzaamheidsmaatregelen en de relatie tot wooncomfort.
• Gedragsverandering bij duurzaamheidsinterventies
  

Het is op moment van schrijven nog niet bekend of de aangekondigde bevriezing van de huren definitief door gaat. Als dit het geval is heeft dit enorme impact op het verduurzamingsprogramma van de woningcorporaties en op de voortgang van het aansluiten op het warmtenet.

Individuele benadering (Duurzaam Groningen)
We ondersteunen bewoners van onze gemeente via het energieloket. Zij krijgen via het digitaal loket Duurzaam Groningen advies voor het isoleren van hun woning en hoe zij energie kunnen besparen. Tegelijkertijd begeleiden we hen in de transitie naar een hybride (groen gas en elektrisch) of volledig elektrische (all-electric) warmteoplossing.

Wat gaan we in 2026 doen?

• Continueren van het energieloket van Duurzaam Groningen
• Stimuleren van bewoners om te verduurzamen via communicatie campagnes
  

Transitie bedrijfs- en maatschappelijk vastgoed

Gebiedsaanpak
Om bedrijventerreinen te verduurzamen wordt samen met de ondernemersverenigingen en ondernemers gewerkt aan concrete plannen voor het verduurzamen van bedrijven. Het gaat hierbij vaker om een cluster van bedrijven. Daarbij zetten we in op isoleren, energie besparen, maar vooral ook energie opwekken (zon op daken). In het kader van de netcongestie zoeken we daarbij naar het zoveel mogelijk lokaal gebruiken van opgewekte stroom. Verder willen we een gebiedsaanpak ontwikkelen dat te gebruiken is voor het verduurzamen van de verschillende bedrijventerreinen.

Individuele benadering (Groningen Werkt Slim)
Groningen Werkt Slim (GWS) is een laagdrempelig energieloket waar mkb-ondernemers uit de gemeente en de provincie Groningen terecht kunnen voor kosteloos en onafhankelijk advies over energie besparen, opwekken en delen. Naar aanleiding van signalen uit de eigen organisatie en die van de opdrachtgevers heeft vorig jaar een evaluatie plaats gevonden. Het advies was dat GWS zich (weer) moet gaan focussen op het thema Energie. Thema’s als Circulariteit, Klimaatadaptatie en Mobiliteit zijn nu geen thema’s meer die GWS oppakt.

De energieadviseurs van GWS helpen bedrijven de eerste stappen te zetten om energie te besparen. Denk aan zonnepanelen, verlichting, verwarmen en isoleren. Ook informeren de adviseurs over bijbehorende subsidies en andere financiële regelingen voor ondernemers. Daarnaast heeft GWS een signalerende en doorverwijzende functie als het om andere energie gerelateerde kwesties gaat.

Wat gaan we doen in 2026?

• Continueren we het energieloket van Groningen Werkt Slim;   

• Zo veel mogelijk bedrijven in de gemeente en de provincie Groningen helpen met energie besparen, opwekken en delen.
  

Toezicht en handhaving (VTH)
De helft van de besparingsmogelijkheden in de stad is aanwezig bij bedrijven. Omdat niet alle bedrijven op eigen initiatief maatregelen nemen, levert toezicht en handhaving een belangrijke bijdrage aan de noodzakelijke energiebesparing. Omdat bedrijven individueel benaderd worden, leveren we maatwerk en garanderen we dat aanwezige besparingsmogelijkheden daadwerkelijk worden gerealiseerd. Behalve toezien op realisatie van verplichte maatregelen adviseren we over verdergaande maatregelen en subsidiemogelijkheden. Van nagenoeg alle bedrijven hebben we energiegegevens. Per jaar houden we toezicht bij ongeveer 300 bedrijven. Zo nodig treden we handhavend op, maar in de praktijk is dit zelden nodig vanwege de adviserende manier van werken en de financiële voordelen van veel maatregelen.

Wat gaan we in 2026 doen?

• Bedrijven adviseren over besparingsmogelijkheden
• Toezicht en indien nodig handhaving bij bedrijven die nog niet voldoen aan de wettelijke eisen

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed
Om aan te geven hoe toegewerkt gaat worden naar de doelstellingen (aardgasvrij en CO ₂ -reductie) is de routekaart 'Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed' opgesteld. In deze routekaart is uitgewerkt op welke wijze we gaan voldoen aan onze ambitie en in welke volgorde we de gebouwen gaan verduurzamen. Deze routekaart wordt elke vier jaar herijkt. Gebouwen worden integraal verduurzaamd, aardgasvrij en voldoen aan de renovatiestandaard. Vanuit RVO wordt de renovatiestandaard aangereikt als een vrijwillige koers richting 2050 en vooruitlopend op definitieve normen vanaf 2030. Voor de nieuwbouw projecten zijn er aanvullende eisen gesteld m.b.t. de duurzaamheidsambities.

Wat gaan we in 2026 doen?

• Uitvoeren van de routekaart 'Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed'